Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1982, 15de jaargang, nr. 2

Uit het verleden van Oostwinkel

LYRISCHE ONTBOEZEMINGEN
VAN EEN 16DE-EEUWS PASTOOR...

Het is hoegenaamd geen uitzondering dat de herders van onze parochies zich inlieten (en nog inlaten) met het beoefenen van de literaire kunst.  Sommigen onder hen presteerden het zelfs in de rij der Onsterfelijken te worden opgenomen !  Denken we maar aan onze wereldbekende Guido Gezelle.
De pastoor waarover wij het zullen hebben scheerde zulke hoge toppen niet, het is zelfs onwaarschijnlijk dat ooit iemand zijn pennevruchten las.
We hebben het hier over pastoor Martin De Smet, herder van de parochie Oostwinkel van omstreeks het jaar 1500 tot ongeveer 1560 of later.  Verdere gegevens omtrent de herkomst van deze pastoor ontbreken.  Gelukkig schreef de man in het jaar 1558 een nieuw renteboekje, omdat hij moeilijkheden ondervond bij het innen van de renten: sommige wist men niet meer liggen, andere waren sedert jaren niet meer geïnd, parochianen weigerden renten te betalen enz.  Onze pastoor besloot dan maar een nieuw renteboekje op te stellen.  Af en toe diende hij daarbij zijn pen te "scherpen", waarna hij probeerde of ze wel goed schreef: het zijn deze probeersels die we voor U noteerden.  Of het hier "origineel" werk van pastoor De Smet betreft laten we hier in het midden.  De pastoor zal wel nooit hebben gedacht dat deze "pennetrekken" nog ooit eens het daglicht zouden zien !  Eerst vonden we een paar regels over de kunst van het schrijven en de noodzaak van het studeren:
 

"consten vele rysen huter penne (1) "daerom raeden wij elckeen dat hij hem wenne "om wel te leren bij nachte, bij daghe "die wel can stellen lesen ende scrijven "duecght en eere mach hem daer blijven "daerom doen die wijse haer kinderen leeren "Omdat zij comen souden ter heeren...

(1): er komt veel "kunstigs" uit de pen.

Over de "toestanden" waarin de mens zich kan bevinden noteerde pastoor De Smet het volgende:

"daer en zijn maer twee weghen waer inne "dat alle de menschen van deser werelt "verkeren ende wandelen "den eenen wech die is breet ende van vele "menschen betorden "wandt alle die die doosonde anthieren (2) "en de thien gheboden niet en onderhouden "welck ons christus bevolen heeft te onderhouden "dese mensschen zijn alle wandelende inden breeden "wech leydende tot inden helle grondt...

(2): bedrijven.

Over de smalle moeilijke weg naar de hemel schrijft onze pastoor niet.  Ongetwijfeld moet reeds in die tijd de "breede wech" aanlokkelijker zijn geweest !

Bij het schrijven van de volgende verzen verkeerde de pastoor ongetwijfeld in een vrolijke bui, hij moet de lente in het bloed gevoeld hebben:

MET BLYDER FANTASYE "Met blyder fantasye gaende over dat landt "Een schoon groeyende bloeyende kerslaer standt "Ic vanc rustigh en lustigh ontsloten ende plaeysant "soet van naturen, dus mij ver(meyt) 5  "heymelick int verstant "den liefden brant "van een die int herte es gheplant "als een Ammereuse goddinne trionfant coragues "valiant boven gods criatueren 10  "Al waertse van Jupiter van Venus gebuert "met suvere cueren "haer bursten syn als albaestene mueren "seer excellent 14  "moocht ic haer maken mijn herte bekent

Hoewel hier en daar een paar woorden moeilijk te begrijpen zijn is het zonder meer duidelijk dat onze pastoor hier een liefdesgedicht heeft overgeschreven - of betreft het een eigen creatie ?  Opzoekingen omtrent de herkomst leverden niets op.

Na nog een paar regels over de heerlijkheid van God en van de Heilige Maagd vonden we ook de volgende geheimzinnige regels waarin de pastoor het heeft over een droom:

"ic lach en sliep ende my droomde "dat ic riep ende ic meende dat "my myn moeder zien "maer ic (ben) niet vervaert...

Daarmee besluiten we deze bijdrage over onze pastoor.  Waartoe penneprobeersels al niet kunnen leiden...  Het saaie archiefonderzoek wordt er in elk geval een beetje interessanter om !

Notteboom Hugo

Bron: RAG, Bisdom 2092, Renteboek 1558.

Vorig artikel: Voor en tegen het graven van het Leopoldskanaal

Inhoud van 1982, jaargang 15

Volgend artikel: Martin De Smet, Poëet

Inhoudstafels

1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977 1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024