Uit tijdschrift "Ons Meetjesland", 1986, 19de jaargang, nr. 3

OVER DRANKGELEGENHEDEN
TE WAARSCHOOT VANAF DE 16de EEUW

Vooraleer aandacht te schenken aan de feiten en toestanden in verband met de evolutie der herbergen binnen de gemeente sinds de zestiende eeuw, komen wel een paar toelichtingen van pas.

Drank, zowel als eten, is een noodwendigheid om in leven te blijven, en om zijn dorst te lessen kan men overal terecht, vanaf "een slok uit de beek" tot het zich laten opdienen van een verkwikkende drank.  Reeds in de Oudheid werd daarop ingespeeld en waren er, ten behoeve van de uithuizigen, plaatsen waar, uiteraard tegen betaling, "gelegenheid geboden werd iets te drinken".  Daaraan werden mettertijd veel benamingen gegeven, waaraan Van Dale in zijn dik woordenboek de hiernavolgende betekenissen geeft.

In de eerste plaats heeft men de HERBERG, wat in feite een logement, een plaats is waar men vreemdelingen huisvest, later uitgegroeid tot een huis waar drank in het klein wordt verkocht en waar men ook andere spijs en drank verkrijgen kan.

Ongeveer gelijklopend daarmee is er de AFSPANNING, zijnde een herberg of stalhouderij, waar de reiziger iets kon gebruiken gedurende de tijd die nodig was voor het pleisteren tijdens het uitspannen of wisselen der paarden van de postkoetsen.

Brouwershuis bij E. Baele - Velo Rust
Periode 1916.
Kerkstraat.
 

De tijdens de Franse periode gebruikte benamingen voor het beroep van herbergier geven daaromtrent een juister beeld.  Een "cabaretier" was een uitbater van "un lieu où l'on boit, où l'on achète des boissons spiritueuses au détail", een plaats waar kan gedronken worden of waar men geestrijke dranken in het klein aankoopt, terwijl een "aubergist" een herbergier was, een uitbater "d'une maison où l'on trouve à manger, à boire et à coucher en payant" dus een huis waar men, tegen betaling, kon eten, drinken en slapen.

Spreekt men van een CAFE of KOFFIEHUIS, dan wordt daarmee een openbaar lokaal bedoeld, waar men zowel koffie en thee als bier, sterke dranken en likeuren kan verkrijgen en gebruiken.

Een KROEG blijkt in feite een herberg of café van gering alooi te zijn.

Met SLIJTERIJ wordt een "winkel" bedoeld, waar handel in het klein gedreven wordt, inzonderheid van sterke dranken voor gebruik elders, zodat deze benaming verkeerd gebruikt wordt voor een openbare drankgelegenheid.  Daartegenover staat echter de TAPPERIJ, zijnde het bedrijf van een tapper of verkoper van wijn, bier en een sterke dranken, nog altijd volgens de Dikke Van Dale, gelijklopend met kroeg.

Sinds de gedeeltelijke veramerikanisering van onze kultuur wordt ook gewag gemaakt van PUB, zijnde het Engels voor kroeg en een BAR is een lokaal voor het gebruik van sterke dranken, waar men, staande of zittend op krukjes voor een toog drinkt, in 't bijzonder zulk een lokaal dat min of meer weelderig ingericht is (en men op voorhand al de maten kent van het bedienend personeel).

Blijft nog de meest gebruikte betiteling "STAMMENEE", zijnde het Zuidnederlands voor kroeg of estaminet, de doordeweekse herberg of bierhuis.  Wie meent dat estaminet van het Frans komt, komt bedrogen uit, aangezien het afkomstig is van het Spaans.  Zoals dit ook gebeurde gedurende de jongste wereldoorlog, toen de inwoners onderdak moesten verlenen aan de soldaten van het bezettingsleger, werden ten tijde der Spaanse overheersing de soldaten inderdaad ingekwartierd bij burgers.  Waar een dochter in huis was, werd op de deur "esta minetta" geschreven, wat betekent:, 'hier is een mooi meisje".  Wat natuurlijk zijn weerslag gaf op het vriendenbezoek, dat gretig uitgebuit werd door de bewoners, door uit het gezellig samenzijn zoveel mogelijk munt te slaan.

Er kan overal en veel gedronken worden, want zelden werd of wordt in een openbaar lokaal het geestrijk nat gedronken enkel en alleen om de dorst te lessen.  Er zijn immers zoveel redenen om het edele gerstenat of geestrijke dranken te nutten, zowel tijdens een gezellig samenzijn of praatje, het klinken op een afgesloten overeenkomst, ook nog om reden van een feestelijke gebeurtenis of om de miserie weg te spoelen, en noem maar op.  Neem daar nog bij de talrijke spelen die er gedaan worden, met een rondje onder de deelnemers als inzet.  Op de schoolbanken werd (of wordt) aangeleerd dat "de Oude Belgen leefden van jacht en visvangst" en olijkerds voegen er, al of niet terecht, aan toe "zij dobbelden om hun vrouwen en dronken bier uit de schedels van hun verslagen vijanden".

Na het eerste of eventueel het tweede glas tegen de dorst, komen er over het algemeen nog meer, met alle gevolgen vandien.  De Belgen schijnen altijd duchtige drinkers geweest te zijn, die steeds een reden klaar hadden om misbruik te maken van de geboden mogelijkheden, bij zoverre dat de wetgever moest tussenkomen om er paal en perk aan te stellen, zodat uiteindelijk bij wet van 16 augustus 1887 strafbepalingen werden vastgesteld, zowel voor diegenen die dronken bevonden werden in openbare plaatsen, als voor hen die een ander dronken maakten, en voor dezen die in dronken toestand misdrijven begingen.

Deze wet verzekerde niet in voldoende mate de beteugeling van de openbare dronkenschap, zodat bij wet van 14 november 1939 de oude werd opgeheven, meteen strengere strafbepalingen werden vastgesteld en een groot aantal ambtenaren en agenten gemachtigd werden de misdrijven vast te stellen.  Daarenboven moet sindsdien de wettekst uitgehangen worden in de voornaamste zaal van alle herbergen, koffiehuizen en andere drankslijterijen.

De Belg zou echter geen Belg zijn, mocht hij niet een achterpoortje vinden op een wetgeving.  Zo ook op deze van 29 augustus 1919 op het regiem van de alkohol, waarbij het verbruik, alsmede de verkoop en de aanbieding van ter plaatse te verbruiken sterke dranken verboden werd in alle voor het publiek toegankelijke plaatsen.  Recente wetten hebben daarin verandering gebracht, maar destijds mocht het dus niet.  Dat gold echter niet voor de lokalen van verenigingen en groeperingen, die door hun statuten of door de bijzondere wijze waarop zij hun leden aanwierven, een privaat karakter hadden.  Met het gevolg dat een betrekkelijk groot aantal zogenaamde "private kringen" tot stand kwam, die geen andere bedoeling hadden dan alkohol aan hun leden te verkopen.  Het werd derhalve een uiterlijke schijn, waarachter het werkelijk publiek karakter van de slijterij kon schuilgaan.  Door die omstandigheden was het niet te verwonderen dat de herbergiers er hun beklag over maakten, dat de verbruikers hun gelegenheid voorbij gingen om zich naar die kringen te begeven, waar iedereen die er om vroeg sterke drank kon bekomen.

Door een andere wet van 14 november 1939 werden dergelijke plaatsen dan ook als publiek beschouwd, zodat het sindsdien ook daar verboden was sterke drank te schenken.  Wat aanleiding gaf tot talrijke geheime of sluikcafé's.

Zeer veel openbare drankgelegenheden waren er vroeger te Waarschoot niet.  De wetgeving heeft er wellicht toe bijgedragen dat er toen meer geheime dan openbare café's waren, en waarvan de sluikuitbaters enkel de voordelen kenden en geen last der nadelen hadden, zolang zij niet op heterdaad betrapt werden.

Er zijn weinig oude herbergen te Waarschoot bekend.  Vallen evenwel te vernoemen de afspanning DE LEEST (1598), de RAMONCKE (1571) op de Kere, een benaming die afkomstig schijn te zijn van "Roomonke", zijnde rode monnik of rode pater, verder nog DE SONNE (1598) en vooral DE CROONE (1571), aan de kerk, ten oosten van het kerkhof, eeuwenlang de officiële vergaderplaats van het plaatselijke bestuur (zijnde het huis een twintigtal jaren geleden gesloopt en laatst bewoond door de gezusters Matthys), en na 1600 DE PEIRE.

De Potter en Broeckaert geven verder nog, aan de hand van, de telling in 1779: ST.-HUBERT, dagtekenend van vóór 1696, DEN APPEL, DE SWAENE, DE FORTUNE, DEN DOBBELEN ARENT (van vóór 1692), DE GAUDE PEIRE, allemaal op het dorp, 'T BEIRTJE, HET OSSENHOOFT, DEN HERT (van vóór 1698), DEN STUYVER (opgericht omtrent 1729), DE SCHAERE (van vóór 1677) in de Kerkstraat en DE STERRE.  Verder waren er een drietal herbergen zonder uitsteekbord, naam of teken, één op Oostmoer en twee in Arisdonk.  Hier ging het vermoedelijk om DE ROOSE en DEN KEYSER, volgens het landboek van het zesde jaar de Franse Republiek, in onze tijdrekening 1798.

Omstreeks 1794 waren er 22 personen, waarvan het beroep van herbergier(ster) opgetekend staat in de bevolkingsregisters, en niet "122" zoals vermeld in de "Geschiedenis van Waerschoot" door Frans De Potter en Jan Broeckaert (1866) en dat vermoedelijk te wijten is aan een drukfout.

Aangezien het onmogelijk is al de ooit bestaande herbergen te citeren, wordt de evolutie over zeven periodes behandeld, met de vermoedelijke situering in de huidige straat (ondanks het feit dat bepaalde ervan gedurende de eerste periodes niet bestonden) en zonder vermelding van die straten waar geen herbergen waren gedurende de gerefereerde periodes of jaren.

Aantal herbergen in het jaar of gedurende de periodes,
volgens de in de bevolkingsboeken opgegeven beroepen:
 

1794 1798 1846/56 1866/79 1916 1943 1986

Arisdonk 1 2 2 1 6 2 1
Beirtje 2 2 2 2 2 2 -
Beke 1 1 3 4 11 7 2
Bellebargie - - - 1 - 1 1
Berg - - 1 1 2 - -
Bos - - - 1 - - -
Daasdonk - - - - 1 - -
Dam 1 1 2 1 3 1 1
Dorp 2 3 3 3 5 1 1
Eikelstraat - - - - 1 - -
G. Gezellelaan - - - - - 3 4
Guldensporenwijk - - - - - 1 -
H. Consciencelaan - - - - - 2 3
Hoekje - - 2 3 10 4 1
Hogevoorde 1 - - - 2 1 -
Jagerpad - - - - 1 - -
Keerstraatje 1 - - - 1 1 1
Kere 1 2 5 7 13 4 1
Kerkstraat 2 - 3 4 9 5 -
Leest 1 3 2 4 8 7 2
Legevoorde 1 - - 1 1 - -
Metaalstraat - - - 1 1 - -
Molenstraat - - - 1 4 5 1
Nieuwstraat - - - - 1 1 -
Nijverheidsstraat - - - - 1 2 2
Oostmoer 2 1 4 4 10 6 1
Patronagiestraat - - - - - 1 1
Renning - - - 1 1 - -
Schoolstraat - - 3 2 6 4 1
Stationsplein - - - 1 2 2 1
Stationsstraat 5 5 11 14 31 13 8
Stuiver 1 - 1 1 5 1 -
Veldeken - 1 - 2 3 - -
Veldstraat - - - - 1 1 -
Weststraat - - - 1 4 2 2
Zoutweg - - - - - - 1

Totalen 22 21 44 61 146 80 36

Periode 1866/1879
Sektie A
11 Stuiver zonder Livyn Willems, herbergier en landman (+ 1867)
daarna Florquyn Charles Louis, landman-herbergier tot mei 1875
61 Weststraat zonder Petrus Meiresonne, wever-herbergier
101 Keere PRINS VAN LOREYNE Louis Jos. Verselder, herbergier-landman
(+ september 1867)
(Judocus Cromheecke, herbergier-koopman
(Rosalie Nuyt, tapster (tot jan. 1872)
110 Dam zonder Anne-Marie Matthys, wed. Jos Bral,
herbergierster en landb. (+ nov. 1871)
149 Hoekje zonder Francies Bauwens, herbergier (+ mrt 1877)
 
Sektie B
8 Hoekje DE VLAEMSCHE LEEUW Karel Francies Van Daele, herbergier
27 Hoekje BELLEBARGIE Karel Franc. De Clercq, boswachter/landb.
36a Oostmoer DE LEEUW Livinus Engels, herbergier (+ dec. 1869)
65 Oostmoer zonder Bernardus Buysse, herbergier
88 Oostmoer zonder Petrus Strubbe, herbergier en winkelier
verhuisde in 1867 naar de Kerkstraat
113a Hoekje zonder Marie Cordina De Greve, wed. Vereecke,
herbergierster (+ juli 1869)
 
Sektie C
10 Beke zonder Charles Verselder, herbergier en landbouwer
(+ feb. 1879)
16 Renning NIEUWE WANDELING Bernard Gyssels, landman-herbergier
(+ juli 1872)
32 Leest HET SCHAERKEN Angelus Van Vooren, herbergier/winkelier
(+ mei 1867)
35 Leest DEN WELGEZINDEN Henri Aerens, herbergier/bakker/winkelier
(+ maart 1869)
45 Leest zonder Charles L. Meirsman,
herbergier / gareelmaker
47 Leest zonder Louis Joseph Standaert,
herbergier/hoefsmid
68 Kerkstraat DE LEEUW Bernard De Keyser,
herbergier/slachter/landbouwer
74 Kerkstraat (D) zonder Jan Bapt. Gryp, herbergier/hoefsmid
(+ augustus 1878)
77 Kerkstraat (St) zonder Charles Louis Meire, slachter/herbergier
82 Kerkstraat (St) zonder Pieter Antonius Michielsens,
herbergier/kamslager
95 Kerkstraat (St) zonder Livinus Benedictus Vols,
herbergier/winkelier
103 Kerkstraat (St) zonder Pieter Vervaet, herbergier
116 Kerkstraat (St) zonder Theresia Eggermont, wed. Pieter Jacquemyn
en Francies Lambert, herbergierster (+ jan. '70)
122 Kerkstraat (M) zonder Jacobus Mallezie, herbergier
125 Kerkstraat (St) zonder Petrus Naessens, herbergier/winkelier
132 Kerkstraat (St) AU CASINO Marie Anne Haemers, herbergierster
172 Oostrnoer zonder Charles L. Coppens, herbergier/winkelier
212 Arisdonk zonder Jan Francies Vanden Berghe,
bakker/herbergier
240 Beirtjen HET OUD KRUISKEN Carolus Ludovicus Van Holderbeke,
herbergier
242 Beirtjen zonder Karel Francies De Meyer, herbergier/landb.
 
Sektie D
9 Beke zonder Petrus Vervaet, hoefsmid/herbergier
nadien in Kerkstraat
14 Beke zonder Joanna Coleta De Lood, wed. Aug. De
Blauwer en Francies Vervaet, herbergierster
90 Legevoorde ROODHUIS Jan Baptist Van Hulle, herbergier/
landbouwer tot 1871
97 Veldeken zonder Sophie Wille, wed. J.B. Vande Veire, herbergierster
104 Veldeken zonder Simoen Verspille, herbergier/wever
 
Sektie E
11 Keere OSSENKOP August Van Kerkhove, temmerman/herbergier
25 Keere zonder Petrus Jacobus Versluys, herbergier/landbouwer
38 Kerkstraat (Sch) zonder Jan Baptist Geirnaert, herbergier/landb.
54 Kerkstraat (Sch) zonder Petrus Aers, herbergier
63 Kerkstraat (St) zonder Jan Andreas Cromheecke, herbergier (+ april 1870),
daarna Alphonse Meire
65 Kerkstraat (St) D'OUDE KROON Bernard Matthys, herbergier/kloefkapper
81 Kerkstraat (St) zonder Rosalia Teirlynck, wed. Judocus
Cromheecke, herbergierster/slachtster
91 Kerkstraat (St) zonder Ignatius Callemaert, herbergier
103 Kerkstraat (St) zonder Julia Lambert, wed. Boniface Vercauter en
echtgen. Francies D'Hooge, herbergierster
118 Kerkstraat (St) zonder Pieter B. Bingels, fabrikant in matten en herbergier
120 Kerkstraat (St) JACOB VAN ARTEVELDE Charles Gemaey, herbergier/winkelier en mulder
125 Kerkstraat (St) HUYS VAN COMMERCE Petrus Joannes Cromheecke,
herbergier en landman
227 Berg zonder Jan Vervynck, herbergier
253 Keere zonder Francies Van Haelst, smid/herbergier
258 Keere zonder Charles Louis Paesbrugge, winkelier/herbergier en kamslager
259 Keere DE EECLOONAER Jan Baptist De Beir, kloefkapper/herbergier
268 Keere zonder Angelus De Paepe, herbergier
313 Kerkstraat (D) ST. HUBERT Seraphinus D'Havé,
herbergier en vleesverkoper
315 Kerkstraat (D) CHARLES Virginie Coleta Cromheecke,
wed. J.B. Vermeersch, herbergierster
319 Kerkstraat zonder Pieter Vervaet,
smid/herbergier
329 Kerkstraat zonder Franciscus Xaverius Michielsen,
herbergier/kamslager
343 Kerkstraat zonder Charles Louis De Smet, herbergier/vlaskoopman
379 Beke zonder Karel Francies Baekelandt,
herbergier/slachter
384 Bosch zonder Petrus Joannes Paelman, landbouwer/
herbergier (tot dec. 1867)
87bis Kerkstraat
(Metaalstraat)
zonder Rene Pieter Meire, herbergier

PERIODE 1846/56

Tussen 1846 en 1856 was het aantal drankgelegenheden gestegen tot 45, waarvan zestien bij naam zijn bekend.  Hier weze aangestipt dat de huisnummers niet per straat, doch wel volgens sektie werden opgegeven, terwijl de Kerkstraat bijna gans het centrum der gemeente besloeg, enerzijds vanaf de Leest tot aan de Kere, en anderzijds van de dorpsplaats tot aan Oostmoer.  Eerst vanaf 1880 is er sprake van Statiestraat en Schoolstraat.

Het is dank zij de toenmalige aanduiding der herbergbenamingen in de bevolkingsregisters, dat thans de inlichtingen dienaangaande kunnen verstrekt worden.  Aangezien evenwel deze inschrijving niet verplicht was, kan met zekerheid gezegd worden dat enkel de voornaamste werden opgetekend door de gemeentediensten.
Het aantal drankgelegenheden steeg gestadig, niet alleen omwille van grote dorstlijders, doch meer omwille van de verdiensten.  De herbergiers hadden immers een zekere welstand als gevolg van het feit dat over het algemeen het beroep van herbergier gecumuleerd werd met een zelfstandig beroep.  Ze werden dan ook bij de gegoede ingezetenen gerekend.  Het grootste deel was immers kiesgerechtig en was opgenomen op de kiezerslijst ingevolge betaalde belastingen.  Om te mogen kiezen moest echter de vereiste penning betaald worden en het niet voldoen daaraan was de oorzaak dat er regelmatig werden geschrapt van de kiezerslijst.
 

LIGGING BENAMING UITBATER EN BEROEP(EN)
 
Sektie A
119 Dam zonder Karel Vander Heyden, tapper en tolpachter
daarna Josephus Bral, herbergier (1847)
121 Dam zonder Bernardus Van Beveren, herbergier (1853)
13 Stuiver DEN STUYVER Livin Willems, tapper
110 Kere d'afspanning "IN DEN
PRINS VAN LORREINEN"
Joseph Verselder, tapper en koopman
159 Hoekje zonder Karel Geirnaert, tapper en matraswever
 
Sektie B
8 Hoekje zonder Francies Bauwens, tapper
42 Oostmoer zonder Livinus Engels, tapper (tot 1848)
68 Oostmoer zonder Bemdrd De Meyer,
tapper en kleermaker (1851)
98 Oostmoer DE GROOTE HERBERG Petrus Loete, tapper en winkelier
 
Sektie C
36 Leest zonder Rosalie Goethals, We Aerens, broodbakster
en herbergierster
68 Kerkstraat d'herberghe IN DEN LEEUW Jacobus De Keyser, verkensslagter
107 Kerkstraat (St) zonder Felix Van Audenhove, dagloner-herbergier
116 Kerkstraat (St) d'herberghe GOUDEN PIRRE (Franciscus Lambert, schoenmaker
(Theresia Eggermont, herbergierster
130 Kerkstraat (St) zonder Francisca Aerts, We Heems, herbergierster
134 Kerkstraat (St) zonder (Petrus De Pau, temmerman
(Amelie Standaert, herbergierster
165 Oostmoer zonder )Bernard Verheecken, matraswever
)Coleta Cocquyt, herbergierster-huisvrouw
210 Arisdonk zonder Petrus Judocus Versluys, herbergier
214 Arisdonk zonder Maria Jacoba Vandaele, We De Groote,
herbergierster
240 Arisdonk (Beirtje) d'herberghe IN BEIRTJEN Bernardus Gysels, herbergier en koehouder
242 Arisdonk (Beirtje) zonder Karel Francies De Meyer, landbouwer
en herbergier
 
Sektie D
6 Beke Smis en herberg DEN HERDER Franciscus Vervaet, hoefsmid
 
Sektie E
9 Keere zonder Francies Bruggeman, tapper en temmerman
22 Keere zonder Judocus Cromheeke, tapper
31 Kerkstraat (Sch) zonder - aen Meulenhuyzeken (Joannes Franciscus De Beek, herbergier
(Angelina Christina Vande Wiele, herberg.
42 Kerkstraat (Sch) zonder Karel Callant, temmerman en
herbergier (+ 1847)
48 Kerkstraat (Sch) zonder Petrus Aers, tapper
54 Kerkstraat (Sch) zonder Pieter Paulus Vande Velde, herbergier
(vanaf 8.12.1847)
56 Kerkstraat (St) d'herberghe D'OUDE KROON Petrus De Greve, tapper en slagter
70 Kerkstraat (St) d'herberghe ST. ELOY-smis Celestinus Reyniers, hoefsmit
76 Kerkstraat (St) afspanning DEN APPEL Constantin Priem, tapper
82 Kerkstraat (St) zonder eerst Petrus Lammens, herbergier
daarna Ignatius Callewaert, tapper
114 Kerkstraat (St) zonder Livinus Pyckevet, herbergier
in 1857 Petrus Bingels, mattenmaker en herbergier
121 Kerkstraat (St) d'herberghe 'T HUYS VAN
COMMERCE (aen 't kapelleken)
Marie Petronella De Vliegher, wed. Cromheeeke, tapster
197 Keere zonder Judocus Bernardus Pauwels,
slijter in sterke dranken
223 Berg 'T STERREKEN Jan Baptist Vervynck, herbergier
233 Keere zonder Jan Lampaert, hoefsmit en herbergier
287 Kerkstraat (D) zonder Arthur Mettepenningen, herbergier
303 Kerkstraat (D) Afspanning ST. HUBERT (Karel Landuyt, schoenmaker
(Julia De Booser, herbergierster
305 Kerkstraat (D) Hotel PRINS CHARLES )Ferdinand Vermeersch, ondernemer
)openbare werken
)Francisca Geluck, herbergierster
316 Kerkstraat zonder Antone Bouckaert, kleermaker en herbergier
318 Kerkstraat zonder Francies Michielsen, kammenmaker
en herbergier
339 Leest IN DEN GOUDEN LEEST Désiré De Vriendt,
broodbakker en herbergier
363 Beke zonder (Judocus Bernard Payhille, wagenmaker
(Coleta Coppens, herbergierster
365 Beke zonder )Charles Verselder, kuiper
)Ursula De Meyer, herbergierster
in 1850: Karel Francies Baekelandt, herbergier
In de Weststraat (sektie E 177) was er "In de Brouwerij" uitgebaat door Jan De Jaeger, colporteur, in 1856 opgevolgd door Pieter Standaert, bierbrouwer.  Vermoedelijk betrof het hier geen drankslijterij, doch wel een brouwerij.

Waarschoot dorp in 1916
Periode 1916.
Dorp met:
- 't Gemeentehuis
- Prins Karel
- St. Hubert
 

Waren voorheen enkel de voornaamste en meest bekende herbergbenamingen weerhouden in de bevolkingsregisters, dan kan de telling van 17 SEPTEMBER 1916 BESCHOUWD WORDEN AL5 DE EERSTE OFFICIËLE lijst der drankgelegenheden te Waarschoot.

Om deze te kunnen situeren weze aangestipt dat de huizen toen nog niet genummerd waren zoals heden ten dage (onpaar voor de linkerkant, en paar voor de rechterkant der straat) doch de nummers volgden elkander op, te beginnen met de linkerkant der straat, gezien vanuit het centrum der gemeente.

Straat
en nr.
Benaming Uitbater en beroep(en)
ACHTERSTRAAT
(thans Nijverheidsstraat)
5 IN 'T NIEUWDORP Henri Buysse, wever-herbergier
DAASDONK
4 IN DE NIEUWE WANDELING Jan Bapt. Van Belle, muldersgast-herbergier
EIKELSTRAAT
1 IN DE TOEKOMST Joanna Wieme, herbergierster
HOEKJE
7 IN SLEYDINGER Jan B. De Greve, wever-herbergier
33 IN 'T BOLDERSHOF Alfons Bollé, wever
36 IN 'T BELCEELS KLOEFKEN Aloïs Martens, kloefkapper
68 IN 'T BOSCHZICHT Philemon Van Haele, wever
67 zonder Pieter De Craene, voerman-herbergier
52 zonder Pius Bonamie, koopman
116 IN DEN VLAAMSCHEN LEEUW Pieter Andries, vuurstoker-herbergier
120 IN DEN GRAAF VAN VLAANDEREN August Ros, kolenhandelaar-herbergier
94 HET KASTEELKEN Serafien Vervynck, wever
METAALSTRAAT
1 IN DEN HANDBOOGSCHUTTER Marie Meire, herbergierster
NIEUWSTRAAT
27 IN VALENTINO Camiel De Pauw, herbergier
OOSTMOER
1 IN 'T LINDEKEN Charles Temmerman, herbergier-winkelier-landbouwer
3 IN DEN ENGEL Petrus Pieters, herbergier-brouwersgast
13 IN DEN GROENEN BOOMGAARD Alfons Van Kerckvoorde,
landbouwer-herbergier-winkelier
27 zonder Angelus Temmerman, landbouwer-herbergier-winkelier
64 zonder Ivo Ribbels, landb.-herbergier
83 zonder Henri Braeckman, broodbakker-herbergier-winkelier
93 zonder August Verbiest, herbergier-hoefsmid
95 IN SLEYDINGE Arsene De Poorter, klompenmaker-herbergier
97 IN DEN OUDEN MAN Aloïs Janssens, wever-herbergier
108 IN DEN NIEUWEN BOUW Camiel De Pauw, wever-herbergier
ST. ZUSTERSTRAAT
(thans Molenstraat)
3 zonder Elodie Paelman, wed. Van Hoorebeke, herbergierster
5 IN DE KUIPERIJ Ivo Duprez, kuiper-herbergier
7 IN 'T FORTUINTJE Pieter Heyde, schipslosser-herbergier
9 IN HALFWEGEN RUST
MEN ONVERLEGEN
Pieter Wille, herbergier-meestergast
STATIEPLEIN
1 CAFE DE LA STATION Achiel Van d. Hende, meubelmaker-herbergier
7 PRINS BOUDEWIJN Edmond Vermeersch, timmerman-herbergier
STATIESTRAAT
1 zonder Jozef Vervaet, magazijnier
3 IN DE OUDE KROON Marie Wille, wed. Edm. Matthys, herbergierster
4 HET SCHUTTERSHOF Alfons Meire, slachter-herbergier
6 DE VLAAMSCHE LEEUW Edmond Buysse, broodbakker-winkelier
9 IN ST. ELOY Alfons Van Hecke, hoefsmid
12 zonder Charles Meiresonne, varkensslachter-herbergier
19 zonder August De Baerdemaeker, wagenmaker
17 IN DEN BONTEN OS Eduard De Smet, slachter-herbergier
25 IN SELSAETE Pieter Laureyns, herbergier-huisschilder
24 ST. CECILIA Guillaume Soetewey, kloefkapper-herbergier
30 zonder Pieter Van Meenen, herbergier-metser
38 zonder Kinderen Van Vooren, winkel.
41 IN MARIAKERKE Victor Coddens, hoefsmid
44 IN DE TRUWEEL Kinderen Van Meenen, metser en wever
45 IN DE KEIZERIN Désiré Buysse, kloefkapper-herbergier
47 IN SOMERGHEM August Vande Veire, herbergier-brouwersgast
53 JACOB VAN ARTEVELDE Amelie Windels, wed. J.B. De Pauw, herbergierster
56 IN DEN LEEUW VAN VLAANDEREN Henri De Beer, herbergier-huurhouder
69 zonder Jules Standaert, herbergier-voerman
70 IN DEN RUYTER Alfons T'Jolijn, herbergier-barbier
71 IN DE ROOZE Medard T'Jolijn, herbergier-fabrieksbediende
73 PRINS ALBERT Jan Pauwels, herbergier-broodbakker
77 IN DE PISTON Gustave Paelman, herbergier-kloefkapper
79 DE ERNSTIGE BOER Charles Pauwels, meestergast-wever-herbergier
82 IN DEN HAZEWIND Melanie De Cuyper, wed. Angelus Vincent, herbergierster
84 IN HET PAARD VAN BINCHE André De Walsche, herbergier-paardenkoopman
94 zonder Eduard Vereecke, herbergier-wever
99 IN DEN AREND (drankhuis) Maurice Bouchier, likeurhandelaar
102 DEN ZWARTEN LEEUW Valere De Paepe, herbergier-broodbakker
104 IN DE STER August Duprez, meestergast
113 zonder (drankhuis) Eduard De Reytere, liquoriste
ARISDONK
22 IN DEN DRUIFTAK Gustave Aers, wever
26 IN OOST-INDIE Polydoor Roelandt, landwerkman-herbergier
32 IN HET KAMP Alfons Dhondt, wever-herbergier
77 IN 'T SCHUTTERSHOF Rosalie Bastiaen, wed. Petrus De Maertelaere, herbergierster
82 zonder Wed. Désiré Maenhout,
landbouwster-herbergierster
46 IN HET MEIROOSJE Henri Windels, wever-herbergier
BEIRTJE
2 IN HET OUD KRUISKEN Theofiel De Meyer, landbouwer-herbergier
3 IN DEN OUDEN KEIZER Vital Van Hecke, landbouwer-herbergier
BEKE
1 LAAT VLIEGEN DAT VLIEGT Jan Van Laere, herbergier-dagloner
15 zonder Henri De Ruyter, slachter-herbergier
17 IN HET TONNEKEN Jan Van Durmen, herbergier-brouwersgast
26 IN DEN DRUIFTAK Camiel Van Laecke, metserdiener
27 zonder Désiré Vervaet, smid-herbergier
30 IN HET KOEFKEN Petrus Paelman, herbergier-bakker-kloefkapper
34 IN DEN PRIEM Pieter Van Oudenhoven, herbergier-koopman in boter
44 IN PRETARIA Elodie Mussche, wed. Angelus Gyssels, herbergierster
45 IN DE STER August De Bie, wever-herbergier
48 IN KNESSELARE Eduard Nys, fabriekssmid-herbergier
56 zonder Marie Leonie De Ruyter, wed. Jules De Keyser,
herbergierster
BERG
1 IN DEN NACHTEGAAL Jan Van Vooren, wever
16 IN DE VREDESTER Petrus Vervaet, herbergier-broodbakker
DAM
8 IN DE GROOTE PINT Francies De Vlieger, timmerman-herbergier
13 IN DE OUDE BARIERE Cyriel De Beir, landbouwer-herbergier
17 IN ELK WEERD HEM Amelie Vols;wed. Pieter Frans Boone, herberg.
DORPPLAATS
1 GEMEENTEHUIS Cyriel Van Kerckvoorde, gemeentebediende
7 HOTEL PRINS KAREL Pauline Vermeersch, herbergierster
9 IN ST. HUBERT Jozef Van Vooren, herbergier
12 IN DEN VELO Oscar Lievens, herbergier-rijwielhandelaar
16 IN DEN HOOP VAN VREDE Eduard Willems, broodbakker
HOOGEVOORDE
34 IN 'T KAPELLEKEN Romaan Pauwels, wever-herbergier
35 zonder August Pauwels, wever-herbergier
JAGERPAD
4bis IN LEUTEGEM Francies Verstraete, landbouwer
KEERE
9 IN DE REVUE Charles Willems, herbergier-varkensslachter
17 IN ST. JOZEF Leo Gernaey, herbergier-timmerman
18 IN 'T KLOKSKEN August Paesbrugge, herbergier-barbier
23 IK WOON HIER OP DE KEERE,
WAT KAN IK BETER WENSCHEN,
DAN DE ZEGEN VAN DEN HEERE
EN DE NERING VAN DE MENSCHEN
Philemon Van Vooren, herbergier-dagloner
29 IN DEN PRINS VAN LOREINEN Charles Van Holderbeke, herbergier-landb.
32 zonder Ivo Van Vlaenderen, herbergier-koopman
40 IN ST. ANNEKEN Alfons De Baets, herbergier-werkman
41 BIJ DEN FRUITENIER
VERKOOPT MEN BIER
Kinderen Van Speybroeck, herbergiers-winkeliers
46 IN 'T SPANJAARDS KASTEEL Gustaaf Paelman, herbergier-varkensslachter
47 BIJ DEN THIELTENAAR Henri Verheecke, herbergier-hoefsmid
55 IN CONSTANTINOPEL Henri De Schuyter, winkelier-herbergier-wever
56 IN CONGO Alfons Dhooge, herbergier
64 zonder Petrus Van Hecke, herbergier-wagenmaker
KEERSTRAATJE
5 IN DE HOOP VAN VREDE Ivo Meulebroeck, katoenbleker
KERKSTRAAT
2 zonder Petrus Geeraert, negociant
5 IN DEN LEEUW Emiel De Keyser, slachter-herbergier
13 IN DEN GRAAF VAN VLAANDEREN Alydoor Aerens, kleermaker-herbergier
18 IN DE REISDUIF Edmond Vormezele, katoenwever-herbergier
27 IN DE PLUIM Philomena Taets, wed. Désiré Meuleman, herbergierster
35 IN 'T BROUWERSHUIS (velorust) Eugeen Baele, timmerman-herbergier
37 IN DEN HERT Jozef Buysse, wever
42 IN FLORA Jules De Baerdemaecker, landbouwer-werkman-herbergier
53 IN DE STAD EEKLO Adolf Larnpaert, voerman-herbergier
LEEGEVOORDE
25 zonder Edmond De Sutter, landbouwwerkman-herbergier
LEEST
3 IN 'T MEETJESLAND Gustaaf De Vilder, herbergier-blokmaker
16 IN DEN WELGEZINDEN Henri Buysse, katoenscheerder
23 zonder Amelie Surmont, wed. Reyniers, herbergierster
48 IN DRONGEN Oscar de Schyncke, hout- en kolenhandelaar
54 IN AMERIKA Charles Heyde, wever-herbergier
65 IN DE LANGE MUNT Charles Van Holderbeke, dagloner-herbergier
80 IN DE DRIJ RINGEN Leopold Vormezele, dagloner-herbergier
92 IN DEN OOST Alfons Meire, fabriekssmid
RENNING
3 IN DEN RENNING Eduard Claeys, wever-herbergier
SCHOOLSTRAAT
9 zonder August Aers, herbergier-slachter
27 IN PARIJS Jan Meiresonne, herbergier-varkenskoopman
36 zonder Petrus Maenhout, herbergier-smid
56 IN DE ZWAAN Kinders De Groote, timmermans-herbergiers
64 IN DE OUDE FORTUIN Kinder Blomme (dochter herbergierster)
72 IN 'T KLOEFKEN Achiel De Vilder, kloefkapper
STUIVER
16 zonder Napoleon Bonne, landbouwer-voerman
20 IN DEN STUIVER Jules Coopman, herbergier-landbouwer
3 IN DEN GROENEN BOOMGAARD Charles De Rynck, dagloner
5 IN DE NIEUWE WANDELING Charles De Loof, landwerker
4 IN 'T GOED VAN BREEBROEK Petrus De Smet, fabriekwerker
VELDEKEN
1 zonder Marie-Leonie Goethals, wed. August De Bal
landbouwster-herbergierster-winkelierster
16 IN HET VELDEKEN Alydoor Vande Plaetsen, herbergier
13 zonder Henri Wauters, herbergier
VELDSTRAAT
2 IN DE KUIPERIJ Alfons Verselde, kuiper
WESTSTRAAT
28 IN DEN WELGEZINDEN Bernard Van Hoorebeke,
bakker-herbergier-landbouwer
38 zonder Alfons Bonne, voerman-tapper
68 IN 'T KONIJNTJE Emiel Lefevre, bakker-herbergier
79 IN DEN BIERBOOM August Van Holderbeke, herbergier-brouwersg.
HOEKJE
ZN IN ST. CECILIA Octaaf D'Hoore, bakker

Waarschoot dorp in 1916
Periode 1916.
Dorp.
 

De door de bezettende overheid opgelegde telling gedurende de oorlogsjaren 1940/44 (vermoedelijk gedaan in het begin van 1943) zag er als volgt uit:

ARISDONK
IN DEN DRUIFTAK Gustaaf Aers, katoenwever
82 ESTAMINET Emma De Vidts, wed. Maenhout, tapster
BEIRTJE
1 IN HET OUD KRUISKEN Herman Van Hecke, landman
2 IN HET BEIRTJE (Aimé Van Hecke, landbouwer
(Magdalena Buysse, tapster
BEKE
21 DUIVENMAATSCHAPPIJ ONDER ONS Zulma Surmont, tapster
25 IN 'T SCHUTTERSHOF Cyriel Meese, fabriekwerker-tapper
38/3 ST. ISIDORUS Guillaume Buysse, bieruitzetter
47 IN 'T GEMEENTEHUIS Medard De Pauw, slachter
55 'T LIEFKEN Edmond Joos, schrijnwerker
68 'T HUIS VAN COMMERCE (Richard Surmont, koopman
(Rachel Claeys, tapster
70a IN DEN GOUDEN HOORN André Gysels, monteur-herbergier
BELLEBARGIE
1 IN DEN GROENEN BOOMGAARD Ivo Braeckman, landbouwer
DAM
9 IN 'T GROENE WOUD Maurice Van den Broecke, handelaar in vlas
en tapper
DORP
13 DE HOOP VAN VREDE Herman Willems, broodbakker-tapper
G. GEZELLELAAN
1 ST. CHRISTOPHE (H) Gezusters Braeckman, tapsters
17 IN ELK WEERDT HEM (Medard Vande Walle, rijwielhersteller
(Helena Paesbrugge, tapster
12 IN DE G. GEZELLELAAN Louis Roelandts, betonarbeider-tapper
GULDENSPORENWIJK
17 IN SONNY BOY Eduard Buysse, brouwersgast-tapper
H. CONSCIENCELAAN
9 EDELWEISS (Jules Aerens, autovoerder-tapper
(Elodie Reyniers, tapster
20 DE LEKKERBEK (TOERISME) Bertha Cremers, tapster
HOEKJE
20 IN SLEYDINGE Jan Baptist De Greve, tapper
61 CONCORDIA Oktaaf Buysse, herbergier
95 HET KASTEELKEN Theophiel De Muynck, viggenskoopman-tapper
128 IN ST. ANTONIUS André De Wispelaere, werktuigkundige
HOOGEVOORDE
29 IN 'T KAPELLEKEN Marie Clementine De Wever,
wed. A. Scheirlynck, winkelierster
KEERSTRAATJE
21 IN 'T NIEUW STERREKEN Gustaaf Van Hoorebeke, katoenwever
KEERE
9 IN DE WAGENMAKERIJ Raymond Van Hecke, timmerman
11 BIERHUIS (toerisme) Maria Ludovica Van Speybroeck,
winkelierster-tapster
16 IN CONGO Mathilde Boone, wed. Alf. Dhooge, tapster
45 IN DEN PRINS VAN LOREINEN Amelie Steyaert, wed. Desire Lippens, tapster
KERKSTRAAT
19 CAFE RUBENS (Désiré Van Hoorebeke, fabriekswerker
(Martha Meulebroeck, tapster
27 IN DE PLUIM August De Smet, wever
37 CAFE ALBERT (Albert Buysse, haarkapper
(Clarissa Crul, caféhoudster
42 IN FLORA (Jules De Baerdemaeker
(Marie Mathilde Buysse, caféhoudster
6 IN DE LEEUW Leonie De Keyser, tapster
LEEST
3 IN 'T MEETJESLAND Leon Heyde, tapper-schrijnwerker
20 DE IJZER Gaston Nys, rijwielmaker-herbergier
48 LAAT VLIEGEN DAT VLIEGT (August Pieters, landwerkman
(Marie Louise Standaert, tapster
69 IN DE LANGE MUNT Juliana Lammes, wed. Van Holderbeke, tapster
91 CAFE DES SPORTS Gaston Lievens, garagist
98 CAFE WILSON Andre Van Hulle, slachter-herbergier
112 CAFE ACCORDEON Raymond Windels, katoenwever
NIEUWSTRAAT
DE LINDEKENS (Carniel De Pauw, meestergast-wever
(Elisa Claeys, tapster
NIJVERHEIDSSTRAAT
18 IN HET VENNEGOED (René De Bruyne, meestergast-wever
(Irma De Waerle, koffiehuishoudster
32 IN ST. CECILIA René Van Hoorebeke, meubelmaker
OOSTMOER
1 IN 'T LINDEKEN Marie Rosalie Goethals, wed. Temmerman,
tapster
3 OVER D'IJZERS Marie Emelie Pat, wed. Oscar Van Belle, tapster
15 IN DEN GROENEN BOOMGAARD Eduard Van Kerckvoorde,
katoenwever - kolenhandelaar
90 zonder Christina Switzynck, wed. Van Kerckvoorde,
tapster
100 zonder (Clement Verbiest, smid
(Zulma Vander Haeghen, tapster
102 IN SLEYDINGE Arsene De Poorter, houtbewerker
PATRONAGIESTRAAT
2 ST. GHISLENUSKRING
SCHOOLSTRAAT
1/10 TERMINUS Camiel Pauwels, coiffeerder-tapper
37 IN ROLLEGEM (Petrus Maenhout, landwerkman
(Emma Vande Walle, caféhoudster
51b LUXOR (Emiel Gysels, katoenwever
(Martha Raes, tapster
67 CAMBRINUS Medard Pauwels, meestergastwever-tapper
ST. ZUSTERSTRAAT
22 IN DEN VIJVERSPUT Frans Danneels, tapper
75 VLAAMSCH HUIS Gerard Van Maldeghem, autogeleider
91 IN HALFWEGE Pharaildis De Maertelaere, wed. Pieter Wille,
tapster
124 IN DE KUIPERIJ Emilia Janssens, wed. Ivo Duprez, tapster
130 CAFE WELKOM Aimé Vervaet, tapper-hoeveknecht
STATIESTRAAT
9 DE SPORTMAN (Leon Claeys, velomaker
(Clara Dossche, tapster
12 IN ST. GHISLENUS )Henri Willems, varkensslachter en fruithandel
)Rachel Willems, tapster
39 IN DE VASTE KONTROOL Raymond De Corte, caféhouder-beroepsrenner
47 IN DE KEIZERIN (Eduard De Craene, katoenwever
(Eleona Buysse, herbergierster
50 CAFE KRÜGER Maurice De Smet, fabriekwerker-haarkapper
55 JACOB VAN ARTEVELDE Gezusters De Pauw, tapsters
70 zonder Theophiel Standaert, voerman
72 VOLKSHUIS Achiel Dhooge, lokaalhouder
76 ZWARTE LEEUW Maurice Reyniers, slachter-fruithandelaar
82 IN HET PAARD VAN BINCHE (André De Walsche, paardenhandelaar
(Helena De Beir, tapster
85 CHRISTEN WERKMANSHUIS Alfons Meiresonne, lokaalhouder
102 SCHUTTERSHOF (logement-spijshuis) Herman Verbiest, timmerman
125 DE ZWAAN Gezusters Putman, tapsters
STATIEPLEIN
CAFE HANDELSHUIS Raymond Reyniers, fruithandelaar
10 PRINS BOUDEWIJN Robert Vermeersch, broodbakker-winkelier
STUIVER
25 CAFE DE STUIVER Jules Coopman, landbouwer
VELDSTRAAT
2 zonder (Cyriel Reyniers, slachter-fruitkoopman
(Clemence Vervinckt, tapster
WESTSTRAAT
40 DE BOSLUCHT (Alfons Bonne, voerman
(Prudentia Verbiest, tapster
82 CAFE ARISTONA Andre Verbiest, tapper-rijwielhersteller

Waarschoot - Restaurant «Het Schuttershof» A. Meire-Verplaetse
Periode 1916.
Statiestraat.
 

Was het aantal drankgelegenheden toen reeds sterk gedaald, momenteel zijn er te Waarschoot volgende bekende herbergen:

1986
 
ARISDONK
103 BUNGALOW Robert Boucquaert, barman
BEKE
133 LIBERO (Henri Boute, vleesbewerker
(Christiane De Pauw, caféhoudster DAM
56 SCHUIMPINTJE Ingels Karel, handelaar
DORP
14 HOOP VAN VREDE (Greta Heyndrickx, handelaarster
(Lippens Palmyre, gérante
G. GEZELLELAAN
1 CHRISTOPHE Filip Bulté, handelaar
27 GUIDO GEZELLE Antoinette Boes, caféhoudster
29 DE DAM Denisia Braeckman, caféhoudster
18 LE JOKER onbewoond
H. CONSCIENCELAAN
43 EDELWEISS (René Claeys, betonwerker
(Palmyre Bovyn, caféhoudster
59 RELAX Juliette Banckaert, herbergierster
26 THE MUST (Pierre Sollie, handelaar
(Fathia Benotmane, herbergierster
HOEKJE
80 KASTEELKEN (Carolus Verhoeven, chauffeur
Elza Devos, handelaarster
KEERSTRAATJE
50 'T NIEUW STERREKEN Stefaan Van Hoorebeke, haarkapper-herbergier
KERE
71 CENTRUM Simonne Bastiaen, herbergierster
LEEST
7 'T LEESTJEN Christiana De Rycke, caféhoudster
118 'T BUURTHUIS (Mark Bekaert, metserdiener
(Caroline Coddens, caféhoudster
MOLENSTRAAT
45 SPORTWERELD Christiaan Lievens, caféuitbater
NIJVERHEIDSSTRAAT
1a DE TRUCKER (Guido Goemaere, chauffeur
Jeannine Stal, herbergierster
OOSTMOER
88 VERGEET-MIJ-NIET (Julien Janssens, wever
(Simone De Wispelaere, herbergierster
SCHOOLSTRAAT
10 CAMBRINUS Helena Janssens, gepens.-caféhoudster
STATIONSPLEIN
7 BAREELKEN onbewoond
STATIONSSTRAAT
1 SPORTMAN (Rik Claeys, handelaar en rijwielhersteller-caféhouder
89 DE WELKOM Angele Hallaert, caféhoudster
119 JACOB VAN ARTEVELDE (Wilfried Vande Keere, schrijnwerker
(Mia De Meyer, caféhoudster
2 SALAMANDER Etienne Gevaert, caféhouder
44 METRO Robrecht Lippens, caféhouder
86 MIAMI Wilfried De Clercq, zaakvoerder
92 LINDENHOF Lucien Proot, uurwerkmaker-herbergier
112 'T NIEUW VOLKSHUIS Erik Smekens, caféhouder
WESTSTRAAT
22 TREFPUNT Jeugdlokaal
59 YVETTE Yvette Verbiest, caféhoudster
PATRONAGIESTRAAT
3 KRING Andrew Mollet, kok
BEKE
46 ANITA (Irené Van Daele, borduurder
(Ernestina Bral, caféhoudster ZOUTWEG
32 DERBY onbewoond
BELLEBARGIE
KWADE BOS Jeugdlokaal
NIJVERHEIDSSTRAAT
Sporthal

Periode 1916, Statiestraat, De Zwarte Leeuw
Periode 1916.
Statiestraat.
De Zwarte Leeuw - V. De Paepe.
 

Zoals uit de opeenvolgende lijsten kan worden vastgesteld, waren er weinigen die uitsluitend leefden van de opbrengst der herberg, en hadden de tappers toendertijd ook een ander beroep.  Uit de benaming der herberg alleen reeds bleek dat het beroep van herbergier gecumuleerd werd met een hoofdberoep, zodat waarschijnlijk in feite de echtgenote uitbaatster was - en er wellicht meest verstand en aanleg voor had terwijl de man zijn dagtaak volbracht, een feit dat nog het meest tot uiting komt, sinds de vrouw haar eigen beroep krijgt toegewezen, meestal om sociale redenen.

De benamingen op zichzelf vergen ook enige aandacht.

Is het nogal logisch dat een drankgelegenheid de naam krijgt van de straat of wijk waarin zij gevestigd is, gebeurde ook wel eens het omgekeerde.

Eertijds sloot het Hoekje aan met Oostmoer.  In 1866 was er de herberg " Bellebargie" - en hier moet verwezen worden naar de betekenis ervan, nl. de plaats tot waar de bel gehoord werd, werkkrachten oproepende om een bargie op het vaardeken te lossen of te laden - en die uitgebaat werd door Karel Frans Declercq, boswachter en herbergier.  Later werd aan dit gedeelte van het Hoekje, vanaf de Zoutweg tot aan Oostmoer, de naam Bellebargie gegeven.

In de loop der jaren konden tal van naamsovernemingen en -veranderingen worden vastgesteld bij het openen van een nieuwe herberg of overname ervan.  Waar een zaak om zo te zeggen in de familie bleef, bleef het uitsteekbord meestal ongewijzigd.  Er kunnen echter ook voorbeelden gegeven worden van herbergen die aan derden overgingen, en toch hun naam behielden.  Zo bleef de naam behouden van café" 't Meetjesland" op de Leest, oorspronkelijk uitgebaat door Gustaaf De Vilder, vervolgens door Leon Heyde en laatst door Roger De Corte.  Eerst na hem werd de benaming veranderd in «'t Leestjen».

Daartegenover gebeurde het ook wel, dat dezelfde uitbater na een tijd een andere naam koos.  Zo veranderde Camiel De Pauw (Nieuwstraat) de oorspronkelijke benaming "In Valentino" (volgens telling 1916) in "De Lindekens" (telling 1940/45), terwijl de uitbater Vanden Broucke, Dam, de benaming "In 't Groene Woud" wijzigde in «'t schuimpintje».

Het gebeurde ook meermalen dat, dat 't beëindigen van een bedrijf, de naam werd overgenomen door een ander, die elders opgericht werd.  Zo stond vóór 1914 op de Kere de herberg "Elk weerd hem", uitgebaat door Philemon De Vogelaere, terwijl deze benaming op de lijst van 17 september 1916 voorkomt op de Dam met als uitbaatster We Boone, en tijdens de oorlogsjaren 1940/45 in de G. Gezellelaan op naam van Medard Van de Walle.  Evenzo bestond in 1846 de herberg «'t Huys van Commerce» in de Kerkstraat, terwijl achteraf dezelfde naam opduikt op Beke.  Dit
om er slechts een paar te noemen.  Wat ook meermalen voorkwam was het feit dat, ofwel om de welluidendheid, ofwel bij gebrek aan inspiratie, er twee, zelfs méér drankgelegenheden waren met dezelfde benaming.  Zo was er in 1916 bv. "In den groenen boomgaard" op Oostmoer bij Alfons Van Kerckvoorde en op de Stuiver bij Charles De Rynck.  Als manlief gezegd had: «'k Ga even een kaartje leggen in den groenen boomgaard», dan wist moeder-de-vrouw niet of hij werkelijk aan 't buurten was in de boomgaard dan wel op de Stuiver of op Oostmoer vertoefde.  Hetzelfde met "In de druiftak" in Arisdonk bij Gustaaf Aers en op Beke bij Cyriel Van Laecke.  "De Graaf van Vlaanderen" was terzelfdertijd gelogeerd in het Hoekje bij August Ros en in de Kerkstraat bij Alidoor Aerens.

De benamingen waren en zijn uiteraard zeer uiteenlopend en heterogeen.  Het is vanzelfsprekend onmogelijk de oorzaak en redenen te bepalen van alle benamingen.  Toch spreken sommige uitsteekborden voor zichzelf, zowel vroeger als nu.

In de eerste plaats was er de overlevering en traditie: " De Zwaan", "St.-Hubert", "De Leeuw" en "Jacob Van Artevelde" zijn benamingen die ten minste een eeuw hebben standgehouden.

Anderzijds was er de ligging die een rol speelde, zoals bv. "De Leest", " 't Beirtje", "In 't Boschzicht", "In den groenen boomgaard", "In den Stuiver", "Café de la Station", "Over d'IJzers", "In de Vijverput", "De Boslucht", enz.

Onder de benamingen van 1916 komen bijna alle omliggende gemeenten voor, die alle duiden op de herkomst van de herbergier of de waardin.

Ook het beroep speelt een rol, zo "De Schaere", "In de kuiperij", "St. Eloy", "In de truweel", "De ernstige boer", "In het kloefken", "In de priem", "In de velo", "In de vaste kontrool" "In de wagenmakerij", enz., alsmede de geboden ontspanning, zoals "In 't schuttershof', "Laat vliegen dat vliegt", "In de reisduif", "In den handboogschutter", "De sportman".

Volgt dan nog de eventuele gezindheid, zoals deze blijkt uit "In den Vlaamschen Leeuw", "In de Graaf van Vlaanderen", "Prins Boudewijn", "Christenwerkmanshuis" en "Volkshuis".

In vele gevallen werden de benamingen kort gehouden, om het uitsteekbord te kunnen aanvullen met de geboden mogelijkheden, zoals rol- en schietbaan, biljart, tir, velorust e.d.m.  Toch zijn er op de lijst van 1916 een paar die opvallend zijn en nogmaals de aandacht vergen.  Pieter Wille in de St. Zusterstraat beklemtoonde "In halverwegen rust men onverlegen", terwijl Philemon Van Vooren op de Keere het toen veel langer trok met "Ik woon hier op de Keere; wat kan ik beter wenschen, dan de zegen van den Heere en de nering van de menschen".  Dat was nog niet zo slecht gezien, want hij wenste niet rechtstreeks de tering, maar wel dat de mensen voldoende zouden verdienen om zich, via hem, een verzetje te kunnen gunnen.

Het minste part der huidige herbergen kan bogen op een lange traditie.  Slechts een viertal kunnen zich immers beroepen ontstaan te zijn tijdens de vorige eeuw, of nog vroeger.  Het merendeel werd immers opgericht tussen de beide wereldoorlogen, en zelfs na 1945.  Met een oorsprong in 1866 en met dezelfde benaming rest enkel de "Jacob Van Artevelde".

Uit de lijst van 1916 vielen er in 1943 nog een twintigtal te noteren wier naam ongewijzigd was gebleven.  Vergelijken wij de huidige lijst met de voorgaande, van
veertig jaren terug, dan stellen wij vast dat er toch nog drieëntwintig van overblijven, zijnde dertien die ondertussen een naamswijziging ondergaan hebben, en tien wier naam behouden werd.  De overige zijn nieuwkomers in de reeks.

Het moge dan ook interessant zijn even de "stambomen" te vermelden van een viertal herbergen, die als oudste binnen de gemeente kunnen beschouwd worden.

De eer de oudste herberg te zijn komt toe aan "HET LINDENHOF" die reeds bestond vóór 1798, zij het onder de naam van "De Gaude Pirre" en ondertussen ook reeds een ander uitsteekbord kreeg.

In het landboek der grondbelastingen van 8.8.1798 staat de beschrijving als volgt:
"Huys, synde herberghe genaemt de gaude pirre (7R 1ste 5 calsynen) met grond logtingen, west de voorgaende, suyt de wed. Carel de Bourdere, Oost de St. Susterstraete hiermedegaende en noort de straete" uitgebaat door Bernard Temmerman.  Hieruit kan afgeleid worden dat het wel degelijk "Het Lindenhof" betreft.

Na zijn overlijden in 1808 werd hij opgevolgd door "cabaretière" Caroline Van Assche, die overleed op 28 juli 1836.  Daarna volgden Franciscus Lambert (schoenmaker - overleden in oktober 1854) en diens echtgenote Theresia Eggermont (herbergierster, overleden in januari 1870).  De daaropvolgende uitbater was Henri Coddens, herbergier-dagloner, tot in 1900.

Wanneer de naamverandering heeft plaatsgehad, kan niet met zekerheid bepaald worden, maar vermoedelijk was het toen in 1900 het echtpaar André De Walsche (paardenkoopman-caféhouder) - De Beir Helena (tapster) er hun intrek namen en de "Gaude pirre" plaats moest ruimen voor "Het paard van Binche".  De vrouw overleed op 24 december 1943 en de man verhuisde op 14 oktober 1949.

Waerschoot - Statiestraat en Dorp
Periode 1916.
Rechts:    - De Vlaamse Leeuw
- Schuttershof
- In de Oude Kroon
- Sportman
Links onderaan:
Achtergrond:
- Gemeentehuis
- Prins Karel
- St. Hubert

Alfons Meiresonne, die voordien lokaalhouder was van het Christenwerkliedenhuis nam er toen zijn intrek, samen met zijn echtgenote Martha Pauwels, caféhoudster tot einde 1964.  De huidige uitbater is er komen wonen op 1 februari 1965, en wijzigde de vroegere benaming in "Het Lindenhof".

Volgt de huidige herberg «'t Leestjen», die haar benaming kreeg door de huidige uitbaatster bij de overname in december 1983.  In deze drankgelegenheid wordt ononderbroken getapt sinds 1857, toen Pieter Meirsman er kwam wonen.  De oorspronkelijke benaming is niet bekend.  Tot in 1900 werd de zaak uitgebaat door de familie Meirsman: na het overlijden van Pieter op 23 juli 1857, volgden Rosalie, herbergierster, samen met haar broeder Charles Louis, die herbergier-gareelmaker was.  In 1887 werden zij opgevolgd door Joseph Meirsman, eveneens herbergier-gareelmaker.

Gustaaf De Vilder, die blokmaker-caféhouder was, gaf er in 1900 de naam «'t Meetjesland» aan.  Hij overleed in oktober 1941.  Leon Heyde, timmerman-caféhouder, kwam er wonen in mei 1942 en behield de zaak onder dezelfde benaming tot september 1949.  Van dan af kwam zij in handen van het echtpaar Roger De Corte (toen nog wielrenner en achteraf handelaar-caféhouder-schepen der gemeente) Simonne Buysse.  Na vierendertig jaar uitbating kwam de zaak in handen van Christiana De Rycke, die er, zoals gezegd, een andere naam aan gaf.

Op het dorp staat "De Sportman", die op een ononderbroken traditie kan bogen vanaf 1853.  Het gebouw werd opgericht als "huys synde herberghe (5R 2st 9 cals.) op grond paelende oost 't voorgaende (herberghe De Croone), suyd en west het dorp en noort het kerkhof" door Jacques De Craene, die destijds zelf een "aubergiste" was.  (grondboek der belastingen 1798).  Achteraf werd hij echter "boutiquier", zodat het huis gebruikt werd als winkel.

Pieter Vande Velde was er herbergier gedurende één jaar, van 1847 tot 1848.

Eerst vanaf 1853 is het huis gebruikt voor wat het was opgericht: brouwersgast Pieter Lammens en echtgenote Marie Lippens, herbergierster, dreven er de zaak tot oktober 1858.  Volgde Jan Andreas Cromheecke, herbergier, die overleed in 1870 en opgevolgd werd door herbergier-slachter Alphonse Meire.  Toen die in 1885 verhuisde naar het gemeentehuis, er vlak tegenover, kwam Barbara Madou, weduwe Ignace Callewaert in zijn plaats tot haar overlijden in 1898.  Haar twee dochters Marie-Louise en Marie- Theresia, waarvan de eerste herbergierster en de andere herbergierster-hoedenverkoopster was, namen haar taak over.

Joseph Vervaet, magazijnier-herbergier vestigde er zich op 13 juli 1915, om te worden opgevolgd vanaf 21 april 1920 door zijn dochter Emerentia, die gehuwd was met Camillus Vyncke, fabriekssmid-tapper (+ februari 1929).  Driemaal weduwe (Claeys, Baert, Vyncke) werd nadien de zaak overgenomen door haar zoon Leon Claeys, rijwielhandelaar-caféhouder, die gehuwd was met Clara Dossche, caféhoudster.  Sedert 1976 wordt de zaak uitgebaat door de zoon Hendrik Claeys, handelaar en rijwielhersteller-caféhouder.  De benaming" Sportman" is in voege vanaf de overname door Joseph Vervaet.

De enige herberg die nooit van naam veranderde sinds zijn ontstaan in 1866 is de "JACOB VAN ARTEVELDE".  Hij werd opgericht door herbergier-winkelier en mulder Charles Gernaey, die hem uitbaatte tot zijn overlijden op 30 juli 1871.  Nadien woonde Ivo De Grauwe er tot mei 1879, waarna Ivo De Groote, veekoopman-herbergier
er zijn dagelijks brood verdiende tot hij er geen meer nodig had op 6 juni 1889.  Van dan af werd de zaak gedreven door de familie Jan Baptist De Pauw-Amelie Windels en kinderen, tot de laatste er verhuisde in januari 1966.  (Jan Baptist De Pauw + 12 juni 1910 - Amelie Windels + 27 januari 1919 - De Pauw Cordula + 24 mei 1927 - De Pauw Romanie + 30 maart 1947 - De Pauw Justine + 7 mei 1965 en De Pauw Maria, verhuisd in januari 1966).  Méér dan vijfenzeventig jaren was de zaak in handen geweest van deze familie.

Na een paar jaren werd de zaak heropend door Willy Braet (jan. 1969) die, naast zijn hoofdberoep van metaalbewerker, er caféhouder was tot einde 1980.  Opnieuw werd de herberg een gesloten huis, tot hij verhuisde in februari 1984 en de zaak werd overgenomen door schrijnwerker Wilfried Vande Keere en diens echtgenote Mia De Meyer, caféhoudster.

Eveneens vermeldenswaardig is het feit dat een herberg kon opgericht worden op algemeen verzoek der geburen !  En waardoor dan nog een eeuwenoude benaming in stand kon blijven.

Op de hoek tussen de Lieve en de steenweg, nabij de oude brug op Beke stond op het einde van de 18de eeuw de herberg "De Sterre".  Die benaming bestaat ten huidige dage nog, zij het onder een andere vorm.

In 1846 bestond die herberg niet meer, maar de naam «'t Sterreken» dook op voor een café op de Berg.  De laatste uitbater daarvan was Pierke Vervaet, die over enkele "minetta"-dochters beschikte en daar handig gebruik wist van te maken.  Mettertijd verlieten dezen echter het ouderlijk dak, zodat de herberg gesloten werd in 1923, toen Sylvere Vande Vijver één der dochters huwde en er zich kwam vestigen.

Meteen was gans de wijk zonder drankgelegenheid en kon men de jaarlijkse wijkkermis vergeten.  Dit duurde zo tot in 1931, het jaar waarin vol heimwee naar leute en plezier op de tweede zondag van augustus de kermis terug plaats had, maar dan op het hof van boer Camiel Goethals, waar thans Paul Vermeire woont.  Die was echter tevreden dat alles voorbij was, want na de kermisdagen kon hij zijn eigen hoeve niet meer herkennen vanwege de aangerichte schade, zodat het bij een éénmalige heruitgave van Bergkermis dreigde te blijven.

Doch waar de nood het hoogst is, is de redding nabij.  Het echtpaar Gustaaf Van Hoorebeke-Maria De Smet nam het initiatief een herberg te laten bouwen in het Keerstraatje, en dit op aandringen van de geburen.  Op 27 juni 1932 werd de grond aangekocht jegens de familie Vermeulen te Lochristi, terwijl het bouwplan reeds in de maak was.  Aannemer Maurice Timbreur werd aangesteld voor de uitvoering der bouwwerken, terwijl Leon Suttels belast werd met het houtwerk.  Op zeven weken tijd was de herberg, die de naam «'t Nieuw Sterreken» meekreeg, gebruiksklaar, weliswaar zonder trappen, noch naar de zolder, noch naar de kelder, die voorlopig moesten bereikt worden via ladders.  Doch op de tweede zondag van augustus kon de kermis doorgaan, met een tering zonder weerga, want de leverancier van dranken moest dagelijks de voorraad komen aanvullen.

Dit heuglijk feit werd vijftig jaar later, in 1982, gevierd door de zoon en huidige uitbater "Etienne uit 't Sterreken", die zijn stamgasten een avond lang kosteloos gelag aanbood.

Bron: Gemeentearchief Waarschoot. 

Hubert Reyniers 

Separator

Naar de top van deze blz.

Inhoudstafels
1968 - 1969 - 1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976 - 1977
1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

Welkomblz van tijdschrift "Ons Meetjesland"
Doorzoek «Ons Meetjesland»!

MijnPlatteland homepage
MijnPlatteLand.com

Meest recente bijwerking :  21-04-2021
Copyright Notice (c) 2024